Türk mutfağı dünya mutfakları arasında en zengin ve en iştah açıcı mutfaklardan birisidir. Türk yemek kültürü, insanların yeme-içme konusunda oldukça tutkulu olduğu bilinmektedir.
Yemeklerin çeşitliliği ve lezzeti, zengin tarihinden etkilenen Türk mutfağını dünya çapında ünlü yapmıştır. Günümüzde Türk mutfağı ülkenin her bölgesinde özel tariflere sahiptir denebilir. Her bölge kendi spesiyallerini övüyor.
Türk mutfağının zenginliği birkaç faktöre dayanmaktadır:
- Asya ve Anadolu topraklarında yetişen ürünlerin çeşitliliği,
- Tarihteki sayısız kültürel etkileşim,
- Selçuklu ve Osmanlı imparatorluklarının saray mutfakları
- Coğrafi koşullar
Türk yemek sanatı uzun ve köklü bir geçmişe sahiptir. İstanbul, Bursa, İzmir bölgesinin mutfak kültürü, geniş Osmanlı mutfağının birçok unsurunu miras almıştır.
Marmara, Ege ve Akdeniz mutfakları sebze, taze ot ve balık açısından oldukça zengindir. Zeytinyağı çoğu yemekte yaygın olarak kullanılır.
Karadeniz yöresi mutfağında balık, özellikle Karadeniz hamsisi yoğun olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Balkan ve Slav mutfağından da etkilenmiştir.
Güneydoğu mutfağı -Urfa, Gaziantep ve Adana- kebapları ve baklava, kadayıf, künefe gibi tatlıları ile ünlüdür. Orta Anadolu’nun keşkek, mantı, gözleme gibi kendine has lezzetleri vardır.
İstanbul ise metropolün çok kültürlü yapısı nedeniyle hemen her türlü mutfağın tadına bakılabilen bir şehir.
Özellikle Beyoğlu, Sultanahmet ve Kadıköy cennet lezzetlerinin bulunduğu semtlerdir. Bol bol alternatif olarak sunulan Batı yemeklerinin yanı sıra, kendi alanında uzmanlaşmış, geleneksel yemek restoranları, esnaf lokantası, yani esnaf lokantaları, deniz ürünleri restoranları gibi çok sayıda yemek mekânı bulunmaktadır. Bu restoranların başında gelen ve Osmanlı Saray Mutfağı yemeklerini menüsünde bulunduran Deraliye Restaurant’ı ziyaret edebilirsiniz.
Temel malzemeleri et, sebze ve baklagiller olmak üzere Türk yemekleri genellikle çorba kıvamında olurlar. Bu nedenle Türkler arasında ekmek tüketimi çok fazladır. Türk kebapları, mantı ve bazı patlıcan yemekleri Türk mutfağının alamet-i farikasıdır. Patlıcandan yapılan 200’den fazla yemek var.
Kahvaltı, Türk mutfak kültürü için önemli bir parçadır. Bölgesel olarak farklılık gösterse de Türk kahvaltısı en sağlıklı, besin değeri yüksek ve en lezzetli kahvaltıdır. Kahvaltıda bol yeşillik, domates (tercihen yazın), salatalık ve biberin yanı sıra beyaz peynir, yumurta, zeytin, bal ve kaymak süt yenir. Tahıllı köy ekmeği, mısır ekmeği ve simit, susamlı çörek veya simit tercih edilen kahvaltı bileşenleridir. Özellikle pazar kahvaltıları, eklenen malzemelerle keyifli bir sosyal buluşmaya dönüşüyor ve hafta içi kahvaltılardan daha uzun sürüyor.
Türk kebapları, çok çeşitli pişirme yöntemleri ile ana et yemeğidir. Döner Kebap, Adana Kebap, Bursa Kebap, Ali Nazik ve İskender gibi pek çok kebap türü sayılabilir. Kebaplar, malzemesine ve yapılış şekline göre çeşitli pişirme yöntemlerine sahip olup, genellikle pilav, bulgur pilavı ve yeşilliklerle servis edilir.
Diğer bir et spesiyalitesi ise köftedir. 13. yüzyılda Türk mutfağına girmiştir. Köftenin pek çok çeşidi var, pişirme tekniği yörelere göre farklılık gösteriyor. Türkiye’de 200’den fazla çeşidi olan çok çeşitli köfteler bilinmektedir.
Baharatlı kıyma tabakasıyla kaplanmış ince yassı bir ekmek olan lahmacun, soğuk bir içecek olan ayran ile sunulan bir başka popüler yiyecektir. Fasulye çorbası ve pilav, diğer Türk yemekleri arasında vazgeçilmez yemek ikilisidir. Çoğunlukla pirinç üzerine çorba şeklinde servis edilen, karbonhidrat ve protein açısından zengin olan bu menü, Türkler için çok popülerdir.
Ege ve Akdeniz mutfakları, ana yemek veya meze olarak çoğunlukla zeytinyağlı soğuk yemeklerdir. Özellikle dolma (biber dolması, kabak vb.), barbunya pilaki (zeytinyağlı barbunya salatası), deniz börülcesi (mevsimlik deniz börülcesi) ‘mutlaka tadılması gereken’ spesiyalitelerdir. Makarna, İtalyan mutfağının makarnasına neredeyse benzer. Türk ev yapımı makarnaya ceviz, beyaz peynir veya çeşitli soslarla hazırlanan erişte denir.
Türk mutfağında 300’den fazla çorba çeşidi vardır. Çorbanın temel malzemesi yoğurttur. Dünyaya bir Türk katkısı, tatlı veya ekşi yoğurt çorbalarda öne çıkan bir malzeme haline geldi. Türk çorbalarında deniz ürünleri ve büyük baş hayvan eti de sıklıkla kullanılır. İnce kaya balığı, mezgit balığı veya diğer balıklarla yapılan çorbaların tümü “balık çorbası” olarak sınıflandırılır.
Türk hamur işleri çoğunlukla süt bazlı veya hamur bazlı tatlılardır. Başta baklava olmak üzere tatlı hamur işleri şerbetle ıslatılır. Baklava, sütlü nuriye, ekmek kadayıfı en sevilen tatlılar arasındadır. Fırında sütlaç, keşkül ve profiterol Türklerin en sevilen sütlü tatlılarıdır. Eritilmiş buğday tabakasından yapılan künefe, güneye özgü bir hamur işi olmasına rağmen İstanbul’da rahatlıkla bulunabiliyor.
Çay her Türk için olmazsa olmaz bir içecektir. Çay, kahvaltı sırasında servis edilir ve neredeyse tüm gün boyunca da içilmeye devam edilir. Özellikle bir mağazaya veya ofise davetliyseniz hemen çay ısmarlanıyor. Yemeklerden sonra Türk Kahvesi de bir Türk’ün günlük alışkanlıklarının bir parçasıdır.
Ayran, yoğurdun su ve tuzla karıştırılmasıyla yapılan en yaygın soğuk içecektir. Bazen bir parça taze nane eklenir. Sıcak yaz günlerinde ideal bir içecektir, şişelenmiş, paketlenmiş veya ev yapımıdır.
Türkiye’de insanlar yemek yemeyi ve yemek yapmayı sever. Tipik bir Türk evindeki yemeklerin çoğu ziyafet gibidir. Kahvaltı, öğle veya akşam yemeği için misafir iseniz, yemek çeşitliliği ve insanların samimi misafirperverliği ilk başta oldukça şaşırtıcı gelebilir. Misafirleri yemeğe davet etmek, Türk ailesinin kültür ve geleneğinin bir parçasıdır ve konuğa ‘iyi bakmak’ bunun can alıcı yönüdür.
Türk yemek çeşitlerine genel bir bakış
Çorbalar: Özellikle kış mevsiminde genellikle ana yemekten önce servis edilen çorbalar.
Mezeler: Çoğunlukla soğuk servis edilen, zeytinyağlı mezeler.
Dolma & Sarma: Pilav veya et dolgulu doldurulmuş sebze veya yaprak sarma.
Salatalar: Farklı yörelerden çeşit çeşit salatalar.
Zeytinyağlılar: Genellikle soğuk olarak yenen zeytinyağlı sebze yemekleri.
Pilavlar: Pirinç veya bulgur pilavı çeşitleri.
Etliler: Daha çok sebze ile yapılan et yemekleri.
Börekler: Et, peynir veya sebze dolgulu dolma veya rulo börekler.
Pideler: Peynirli, sebzeli veya etli pide türüdür.
Kebaplar: Tencerede pişirilen kebaplardan şiş kebaplara kadar çeşitlilik gösterir.
Balık ve Deniz Ürünleri: Balık ve karides, kalamar gibi diğer deniz ürünleri.
Tatlılar: Sütlü tatlardan baklavalık böreklere kadar uzanan tatlılar.