Osmanlı döneminde, saray yemekleri ve yemek adabı her zaman ön plandaydı. Yemeklerde et türleri, pirinç ve buğday, şerbetleri tatlılar genellikle tercih edilirdi. Bunun yanı sıra bal, kaymak, pekmez, tahin de sofraların vazgeçilmez ürünleri arasındaydı. Osmanlı dönemi yeme alışkanlıkları denilince akla ilk gelen yemeğe olan saygıdır. Yemek saatine gelindiğinde yere kurulan sofralar düzenlenirdi ve o andan itibaren başka bir şey ile ilgilenilmezdi. Çatal, bıçak gibi yemek araç gereçleri yemek kültüründe bulunmamaktaydı. Kullanılan yemek kaseleri ahşap, toprak kaplar, bakır, gümüş ve nadiren altından yapılırdı. Kaşık kullanmak ve hatta gidilen yerlere kaşığını yanında taşımak gibi bir uygulama mevcuttu. Yemek ile birlikte yenilen ekmek, yufka, bazlama, pide gibi hamur işleri ise oldukça yaygındı ve el ile koparılarak yenirdi.
Osmanlı dönemi yeme alışkanlıkları genellikle saray mutfağından esinlenerek ortaya çıkmıştır. Yemek kültürü Anadolu’nun her bölgesinde farklılık göstermektedir. Tarım ve hayvancılık yapılan bölümlerde farklı, balık avcılığı yapılan bölümlerde farklıydı. Göçebe hayattan yerleşik düzene geçen Türk toplumu zamanla mutfağına tahıl, sebze ve meyve gibi ürünleri de dahil etmiştir. Bu nedenle Osmanlı mutfağında bir et yemeğinin içerisinde meyve görmek mümkündür.
Osmanlı Döneminde Neler Yenirdi?
Osmanlı İstanbul’unda birçok kültüre ev sahipliği yapılması nedeniyle yemek kültürü oldukça zengindi. Değişen her dönem saray mutfağına yeni ürünler kazandırmıştır. Batılı ve doğulu ülkelerden gelen farklı ürünler farklı tatların ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Osmanlı dönemi yeme alışkanlıkları başında et ile yapılan yemekler gelir. Koyun eti, kuzu eti, keçi eti tüketimi oldukça fazlaydı. Günümüzde sığır etinin yaygınlığından ziyade o dönemde pastırma ve sucuk yapımında kullanımı yaygındı. Et yemekleri ile servis edilen zengin bir içeriğe sahip olan pilavlar da oldukça popülerdir. Bu yemeklerin pişirilmesinde ise daha lezzetli olması nedeniyle tereyağı kullanılırdı.
Osmanlı dönemi yeme alışkanlıkları arasında en belirgin tatlardan biri de günümüzde de sıklıkla tüketilen yoğurttur. Hem şifalı olması hem de kolay ulaşılabilir olması nedeniyle her evde yoğurt bulunurdu. Yemek pişirilemeyen durumlarda dahi yoğurdun içerisine ekmek doğranıp yenirdi. Osmanlı döneminde yapılan bazı yemekler şunlardır;
- İlikli padişah çorbası
- Vişne çorbası
- Çeşmi Nigar çorbası
- Düğün çorbası
- Toyga aşı
- Kavata çorbası
- Kaz kebabı
- Mutancana
- Su böreği
- Mahmudiye
- Beyrani
- Süt kebabı
- Pilavlı tas kebabı
- Zerde
- Revani
- Keşkül
- Saray helvası
- Vezir parmağı
Günümüzde hala popülerliğini koruyan yemeklerden olan bu yemekler Osmanlı mutfağından sadece kısa bir kesittir. Osmanlı yemek kültüründe, özellikle bir ziyafet veya kutlama olduğunda sofrada çok çeşit olması neredeyse zorunlu hale gelmiştir. Yemeklerde aynı anda acı, ekşi ve tatlı lezzetler bir arada sunulmaktaydı. Dönemin neredeyse tüm yemeklerinde karabiber, tarçın, zahter, kişniş, kakule ve anason kullanılmaktaydı. Bu nenle İstanbul’da yaygın bir baharat ve aktar kültürü bulunmaktadır.
İstanbul’da Bir Osmanlı Restoranı: Deraliye Restaurant
Osmanlı dönemi yeme alışkanlıkları kısaca özetlendiğinde sade sofra zengin yemek olarak tanımlanabilir. Eski İstanbul’un merkezinde yer alan Deraliye Restaurant, 25 yıldır lezzetli Osmanlı saray yemeklerini sizlerle buluşturmaktadır. Hizmet ve servis kalitesinin yanı sıra eşsiz konumu ile İstanbul’un en gözde mekanıdır.
İstanbul’da Osmanlı yemekleri için vazgeçilmez tek adrestir. Ayasofya’ya ve Topkapı Sarayı’na oldukça yakın olan bu mekândan içeri girdiğinizde Osmanlı sarayları esintisini hissedeceksiniz. Sadece yemekleri ile değil mekânın tasarımı ile bu deneyimi yaşayabilirsiniz. Tarihi Yarımada üzerinde yer alan Sultanahmet’te bulunan bu mekânda birbirinden lezzetli saray yemeklerini tatmak için rezervasyon yaptırabilirsiniz.
