Genellikle günün ilk öğünü olan kahvaltı, içerdiği çeşitler bakımından kültürler arasında farklılık gösterir. Türk mutfağında kahvaltı kültürü, başlı başına bir öğündür. Oldukça da önem verilen bir öğündür. Hem tuzlu hem de tatlı yiyecekler kahvaltıda tüketilir. Genellikle günün en doyurucu yemeğidir.
“Kahvaltı” kelimesinin kökeni “kahve altı” anlamındadır. Dolayısıyla “kahveden önce” anlamını taşır. Türk kültüründe Sabah Kahvesi, dostça bir an demektir. Sabahları birlikte Türk kahvesi içmek ve sohbet etmek, güncel haberleri tartışmak için arkadaşlarınızı veya komşularınızı ziyaret etmek Türklerde bir gelenektir. Bu kahve içme molası her zaman “kahvaltı”yı takip eder.
Günde üç öğün yemek yemek, modernleşme ve endüstriyel sürecin neden olduğu yeni bir alışkanlıktır.
Osmanlı Mutfağında Kahvaltı
Osmanlı toplumunda sabahları ve akşamları bu vakitlerde kılınan namazlardan sonra yemek yeme alışkanlığı vardı. Böylece günde sadece iki öğün yemek yenirdi.
Sabahları genellikle çorba içilirdi. Üstelik bu alışkanlık Anadolu’nun kırsal kesimlerinde hala devam etmektedir. Yörelere göre içerikleri farklı olan çorbalar pişirilir. Örneğin: ezogelin, tarhana veya yoğurt çorbası.
Güneydoğuya, Gaziantep’e giderseniz, sabahın erken saatlerinde birkaç küçük lokantanın açıldığını ve Beyran çorbasının servis edildiğini görebilirsiniz: Bu geleneksel çorba sadece sabahları yenir.
Türk kültüründe kahvaltı alışkanlıkları bölgeden bölgeye büyük farklılıklar gösterir. Ege bölgesi denilince aklımıza çeşitli reçeller, yeşil veya siyah zeytin ve onlarca farklı yeşil sebze gelir. Karadeniz denilince aklımıza mısır ekmeği, mıhlama gibi kahvaltı çeşitleri geliyor.
Türk geleneğine göre istisnasız tüm ailelerde Türk kahvaltısı esastır. Masada çay, taze ekmek, poğaca (sade, peynirli, zeytinli vb.), simit, börek, her çeşit peynir, zeytin, domates, salatalık, bal, reçel, omlet veya haşlanmış yumurta, portakal suyu…
Peynir çeşitleri eksik olmasa da, süzme peynir çoğu zaman gereklidir; hemen hemen her bölgenin kendi peyniri vardır:
Trakya: Ezine veya Edirne beyaz peyniri, Trakya kaşar peyniri
İç Anadolu: Karaman küflü
Ege Denizi’ne Doğru: İzmir veya Bergama tulumu
Karadeniz’e Doğru: Trabzon kolot peyniri, tulum peyniri
Doğu Anadolu: Kars kaşarı, Erzincan tulum peyniri
Güneydoğu Anadolu: Diyarbakır örgü peyniri
İstanbul’da kahvaltı yaparken aynı zamanda temiz havayı solumak ve şehrin eşsiz manzarasını seyretmek yerli ve yabancı turistler için büyük keyiftir. Boğaz manzaralı, Sultanahmet’te Ayasofya manzaralı kahvaltı masaları meşhurdur. Bu kahvaltılar bol keyif verir gerçek bir brunch’a dönüşür.
Örneğin Van’ın kahvaltısı oldukça meşhurdur. İstanbul’da da Van kahvaltısı servisi sunan restoranlar bulunuyor. Van kahvaltısında, en az 3 çeşit peynir, tereyağı, bal, reçel, kaymak, yoğurt, domates, salatalık, küçük yeşil biber, omlet yumurta veya sucuklu yumurta bulunur. Türk mutfağında kahvaltılık ürünler ve ekmek genellikle organik ürünlerdir.
